Qurani-Kərimdə təşrii (qanunvericilik) nizam və intizam

03 May 2024 - 10:39

Allahın yaratması nizam-intizam üzərində qurulmuşdur və hər şeydə təqdir və dəqiq dizayn vardır: "Hər bir şeyi yaradıb və (onların) hər biri üçün (vücud, əlamətləri, həyatını davam etdirməsi və qarşılıqlı əlaqələr baxımından) öz halına münasib ölçü təyin etmişdir" (Furqan, 2). İndi bu təkvini nizamın insanla əlaqəsinin siması onun ilahi xəlifə olmasındadır. Allahın yer üzündə canişini olan insan, xəlifə dəyərlərində bütün ilahi ad və sifətlərlə vəsf edilməlidir; Buna görə də möminin həyatında və işlərində hikmət, nizam və nizamın olması lazımdır.

Təkvini nizamla yanaşı, dinin dəyər, əhval-ruhiyyə və göstərişlər toplusuna əməl etmək müsəlman şəxsi nizam-intizamlı olmağa təşviq edir. Başqa sözlə, şəriət sisteminin kompleks şəkildə tətbiqinin nəticəsi müsəlmanların fərdi və ictimai həyat tərzində nizam-intizamdır. Əgər insan həyatını İslam baxışı ilə düzüb, nitqini, rəftarını və hərəkətini nizamlı və İslamın dəqiq planına uyğun etməyə çalışsa, nizam tapacaq və heç vaxt fikri və ideoloji tərəddüddən əziyyət çəkməyəcək.

Bu məsələnin dəlillərindən biri də Quran ayələrinin Allah tərəfindən nazil olması və bunda heç bir təfriqə və ixtilafın olmamasıdır: "Ey mənim iki zindan yoldaşım, (bütlər, ulduzlar və sairə kimi) çoxlu və pərakəndə tanrılar yaxşıdır, yoxsa tək və (varlıq aləminə) hakim olan Allah?" (Yusif, 39). Əsasən, ixtilaf və təfriqənin köklərindən biri hökm çıxarmaq üçün mənbə və əsasların çoxluğudur. Qurani-Kərim buyurur: "Bəs məgər onlar bu Qur’anın (maarifi) barəsində düşünmürlər?! Əgər o, Allahdan qeyrisi tərəfindən olmuş olsaydı, şübhəsiz, onda çoxlu ziddiyyət tapardılar" (Nisa, 82). lakin tək, hikmətli və qüdrətli Allah tərəfindən olan şəriətdəvə onun hissələrində heç bir ixtilaf olmayacaqdır.

Möminlərin həyatını nizamlı edən məsələlərdən biri də prinsiplərə bağlılıq və ilahi hədlər və İslam şəriətinin çərçivəsinə riayət etməkdir. Qurani-Kərim daima öz ardıcıllarına ilahi hədlərə hörmət etməyi tövsiyə edir və icazə verilən hədləri aşmaqdan çəkinir: “Allahın hüdudları müəyyən edilmişdir, siz onları aşmayın. Kim Allahın hüdudlarını aşarsa, onlar zalımlardır” (Bəqərə, 229). O, bu hüdud və hədləri məhdudlaşdırıcı amil hesab edirdi, çünki aşkara çıxan həyat tərzi insanı və aləmi yaradanın tənzimləmə planına əsasən müəyyən edilir və müəyyən edilmiş hədlərin pozulması insan üçün mütləq zərərlidir.

 

iqna.ir